Με το παρόν συνοπτικό ενημερωτικό δελτίο, το European Prison Litigation Network, τα μέλη και οι συνεργάτες του στοχεύουν στην ενημέρωση των δικηγόρων σε κάθε χώρα και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σχετικά με τις σημαντικότερες νομικές εξελίξεις σε ζητήματα που αφορούν τις φυλακές στην Ευρώπη.
Ελπίζουμε ότι θα μπορέσετε έτσι να αναγνωρίζετε καλύτερα τις ευρωπαϊκές τάσεις και να τις χρησιμοποιείτε κατά την άσκηση του νομικού σας επαγγέλματος. Το συνοπτικό ενημερωτικό δελτίο καλύπτει 14 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και την Ουκρανία, τη Μολδαβία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία.
ΔΙΑΒΆΣΤΕ ΤΗΝ ΠΛΉΡΗ ΑΝΆΛΥΣΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΆ >>
ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΞΩ ΚΟΣΜΟ
Στη Γερμανία, ένα Ανώτερο Περιφερειακό Δικαστήριο επανέλαβε την άποψη ότι κατά την απόρριψη αιτημάτων χορήγησης άδειας εξόδου από τη φυλακή, η διοίκηση της φυλακής πρέπει να παρέχει απτά στοιχεία που να θεμελιώνουν τον κίνδυνο απόδρασης ή διάπραξης νέων εγκλημάτων.
Στην Ελλάδα, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου εξέδωσε εγκύκλιο σχετικά με τα δικαιώματα των κρατουμένων να επισκέπτονται σοβαρά ασθενείς συγγενείς ή, σε περίπτωση θανάτου, να παρευρίσκονται στην κηδεία τους. Η εγκύκλιος ακολουθεί τη δημοσίευση μιας απόφασης του ΕΔΔΑ που διαπίστωσε παράβαση στην περίπτωση ενός κρατουμένου στον οποίο δεν δόθηκε η δυνατότητα να επισκεφθεί την ασθενή μητέρα του και αργότερα να παρευρεθεί στην κηδεία της.
Στην Πολωνία, ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε δήλωση με την οποία επέκρινε τις πρόσφατες τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα που περιόρισαν στην πράξη την πρόσβαση των κρατουμένων στις τηλεφωνικές κλήσεις.
Στη Ρουμανία, μετά από σύσταση του Συνήγορου του Λαού, η διοίκηση των φυλακών μείωσε τη μέγιστη περίοδο εντός της οποίας οι διοικήσεις των σωφρονιστικών ιδρυμάτων πρέπει να παρέχουν φακέλους και γραμματόσημα στους κρατούμενους από τις 30 στις επτά ημέρες.
Στην Ισπανία, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι τα σωφρονιστικά καταστήματα πρέπει να εξετάζουν τα αιτήματα κρατουμένων για χορήγηση σύντομης άδειας εξόδου εντός τριών μηνών, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων. Η εξάμηνη περίοδος που κατήγγειλε ο αιτών σε αυτή την περίπτωση θεωρήθηκε εξαιρετικά μεγάλη.
Στην Ουκρανία, συστάθηκε κατόπιν διατάγματος ένα πιλοτικό έργο για την παροχή υπηρεσιών επί πληρωμή σε προφυλακισμένα άτομα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στη διαδικτυακή και τηλεφωνική επικοινωνία. Το διάταγμα εγείρει κάποια ερωτήματα σχετικά με τη διασφάλιση του απορρήτου των κρατουμένων, καθώς και την επακόλουθη αποθήκευση και διαχείριση των ηχογραφήσεων/μαγνητοσκοπήσεων της ιδιωτικής επικοινωνίας.
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ
Στο Βέλγιο, μια Επιτροπή Εξέτασης Καταγγελιών διαπίστωσε ότι οι συνθήκες κράτησης για έναν έγκλειστο που κρατούνταν σε ένα κελί με υπερβολικό αριθμό ατόμων συνιστούσαν παραβίαση του άρθρου 3 ΕΣΔΑ. Με αυτόν τον τρόπο, η Επιτροπή που είναι επιφορτισμένη κατά κύριο λόγο με την εξέταση μεμονωμένων αποφάσεων των διοικήσεων των φυλακών, εξέτασε ένα διαρθρωτικό πρόβλημα των βελγικών φυλακών. Παραμένουμε στο Βέλγιο όπου δημοσιεύτηκαν οι ετήσιες εκθέσεις των Επιτροπών Εποπτείας των Φυλακών που είναι επιφορτισμένες με την παρακολούθηση των συνθηκών κράτησης.
Στη Γαλλία, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ των ΜΚΟ που είχαν υποβάλει αίτηση κατά των φρικτών συνθηκών κράτησης σε μία από τις φυλακές της χώρας και διέταξε τη λήψη έκτακτων μέτρων. Στην απόφασή του, το Ανώτατο Δικαστήριο εξέτασε τα ευρήματα της επίσκεψης ενός βουλευτή στη φυλακή που έρχονταν σε αντίθεση με την περιοριστική προσέγγιση της υπόθεσης από το πρωτόδικο διοικητικό δικαστήριο. Παραμένουμε στη Γαλλία όπου ένα πρωτόδικο διοικητικό δικαστήριο διέταξε το κράτος να λάβει έκτακτα μέτρα για να βελτιώσει τις συνθήκες κράτησης σε μία από τις φυλακές της χώρας. Το δικαστήριο βάσισε την απόφασή του στα σκληρά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε η επιτροπή εθνικού μηχανισμού πρόληψης μετά από την επίσκεψή της σε αυτή τη φυλακή λίγους μήνες νωρίτερα.
Στη Γερμανία, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι κρατούμενοι μπορούν να προσφύγουν κατά της απόφασης για μεταγωγή τους σε άλλο σωφρονιστικό κατάστημα ακόμα και μετά την πραγματοποίηση της μεταγωγής.
Στη Λιθουανία, θα ανοίξει το έβδομο κέντρο ανοικτής προστασίας, το οποίο επικεντρώνεται στην προετοιμασία των κρατουμένων για την αποφυλάκισή τους.
Στην Πολωνία, ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε δήλωση με την οποία επικρίνει την πρακτική άρνησης στους κρατουμένους του δικαιώματός τους να φορούν τα δικά τους ρούχα σε σωφρονιστικά ιδρύματα ημι-ανοικτού τύπου.
Στην Ισπανία, ένα πρωτόκολλο που υπογράφηκε μεταξύ της ισπανικής Κεντρικής Διοίκησης Φυλακών και της Διοίκησης Φυλακών της Χώρας των Βάσκων καθορίζει τον «ιδανικό» και «λειτουργικό» (δηλαδή τον μέγιστο) αριθμό κρατουμένων για καθεμία από τις τρεις φυλακές στη Χώρα των Βάσκων.
ΥΓΕΙΑ
Στην Αυστρία, ως αποτέλεσμα των τροποποιήσεων που έγιναν στον Ποινικό Κώδικα και τον Νόμο για τις Φυλακές, δεκάδες άτομα που κρατούνταν στο πλαίσιο του καθεστώτος προληπτικής κράτησης ενδέχεται να αποφυλακιστούν τον Σεπτέμβριο του 2023 χωρίς να έχουν προετοιμαστεί επαρκώς για την επανένταξή τους στην κοινωνία.
Στη Βουλγαρία, ένα Διοικητικό Δικαστήριο έκανε δεκτή την καταγγελία ανάπηρης κρατούμενης σχετικά με την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση που υπέστη, διότι η διοίκηση της φυλακής δεν μερίμνησε προκειμένου να παρουσιαστεί ενώπιον της αρμόδιας επιτροπής για να πιστοποιηθεί η αναπηρία της. Η διοίκηση της φυλακής τελικά προέβη στις απαραίτητες ενέργειες και το δικαστήριο ολοκλήρωσε τη διαδικασία χωρίς να εξετάσει κατ’ ουσίαν την υπόθεση.
Στη Λιθουανία, ο Συνήγορος του Πολίτη δημοσίευσε έκθεση που διαπίστωνε σειρά ελλείψεων στην πρόληψη και θεραπεία μεταδοτικών ασθενειών σε συνθήκες κράτησης (ηπατίτιδα Β και C, φυματίωση, HIV/AIDS και σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα).
Στη Μολδαβία, το σύστημα υγείας στις φυλακές εξακολουθεί να μαστίζεται από διάφορες ελλείψεις, όπως τονίζεται σε πρόσφατη κοινή έκθεση που υποβλήθηκε στα Ηνωμένα Έθνη από την Promo-LEX και την EPLN.
Στην Πολωνία, το Υπουργείο Δικαιοσύνης εξέφρασε την αντίθεσή του στην πρόταση να παρασχεθούν στους κρατούμενους μη παρεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι για την ηπατίτιδα C, υποστηρίζοντας ότι οι υπηρεσίες υγείας που προσφέρονται στους κρατούμενους δεν πρέπει να διαφέρουν από τις υπηρεσίες που είναι διαθέσιμες στο γενικό σύστημα υγείας.
Στην Πορτογαλία, ένα εφετείο απέρριψε την αίτηση κρατουμένου που είχε ζητήσει να μεταφερθεί από το νοσοκομείο της φυλακής σε γενικό ψυχιατρικό νοσοκομείο για να εκτίσει την ποινή του αφού δέχθηκε επίθεση από άλλους κρατούμενους.
ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ
Στην Ουγγαρία, η κυβέρνηση ψήφισεδιάταγμα υπέρ της αποφυλάκισης κρατούμενων αλλοδαπών πολιτών που κρίθηκαν ένοχοι για λαθραία διακίνηση ανθρώπων. Τα άτομα που αποφυλακίζονται στο πλαίσιο αυτού του νέου μηχανισμού πρέπει να εξέρχονται από τη χώρα εντός τριών ημερών. Στην ουσία αποφυλακίζονται χωρίς επιτήρηση.
ΙΣΟΒΙΑ ΚΑΘΕΡΙΞΗ
Στη Γερμανία, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε ότι κατά την εξέταση αιτήσεων αποφυλάκισης ισοβιτών, τα αρμόδια δικαστήρια πρέπει να λαμβάνουν υπόψη την ηλικία και το προσδόκιμο ζωής του αιτούντος πέρα από τον κίνδυνο διάπραξης νέων εγκλημάτων και την ποινή που ήδη εξέτισαν.
Το ΕΔΔΑ κοινοποίησε μια υπόθεση στη μολδαβική κυβέρνηση αναφορικά μετην πρόσβαση ενός ισοβίτη στην εκπαίδευση.
ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Στην Τσεχία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε σειράτροποποιήσεων στον Ποινικό Κώδικα που αποσκοπούν στη μείωση του πληθυσμού των ποινικών κρατουμένων καθώς η χώρα έχει υψηλό ποσοστό κρατουμένων σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ.
Στη Γερμανία, μια σειρά τροποποιήσεων στον Ποινικό Κώδικαοδήγησε στη μετατροπή ενός απλήρωτου προστίμου για ποινική παράβαση σε περιοριστική της ελευθερίας ποινή. Οι τροποποιήσεις θα επιφέρουν, επίσης, μείωση του αριθμού των ατόμων που θα εισάγονται σε κέντρα παροχής θεραπείας για κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών σε σχέση με ποινικά αδικήματα, το οποίο θα οδηγήσει με τη σειρά του σε αύξηση των εξαρτημένων ατόμων στο γενικό σωφρονιστικό σύστημα.
Στη Λιθουανία, οι τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα αύξησαν το κατώτατο όριο των ζημιών που οφείλονται σε περιουσιακά, οικονομικά και χρηματοπιστωτικά αδικήματα βάσει των οποίων προσδιορίζεται η σοβαρότητα του αδικήματος. Κατά συνέπεια, λιγότερα αδικήματα θα χαρακτηρίζονται ως σοβαρά εγκλήματα, κάτι που επηρεάζει τη διάρκεια της περιοριστικής της ελευθερίας ποινής που μπορεί να επιβληθεί.
ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
Στην Πολωνία, μετά από αναφορές στα μέσα ενημέρωσης σε υποθέσεις εκφοβισμού κατώτερων σωφρονιστικών υπαλλήλων από τους ανωτέρους τους,ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ζήτησε περισσότερες πληροφορίες από τη Σωφρονιστική Υπηρεσία σχετικά με το μέγεθος του φαινομένου και τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή του.
Στην Πορτογαλία, ο Γενικός Διευθυντής Σωφρονιστικών Υπηρεσιών και Επανένταξης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την έλλειψη προσωπικού στις φυλακές και τη μεγάλη ηλικία των δεσμοφυλάκων και των τεχνικών στις φυλακές, καθώς η μέση ηλικία τους υπερβαίνει τα 50 έτη.
ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΝ ΚΑΙΡΩ ΠΟΛΕΜΟΥ
Στη Ρωσία, μια ομάδα βουλευτών πρότεινε να τροποποιηθεί ο νόμος για τη στρατιωτική θητεία προκειμένου να επιτρέψει τη σύναψη συμβάσεων στρατιωτικής θητείας με άτομα που έχουν ποινικό μητρώο και την αποφυλάκιση των κρατουμένων που έχουν υπογράψει συμβάσεις αυτού του είδους. Η εξέλιξη αυτή λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της μαζικής στρατολόγησης κρατουμένων από τη ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Βάγκνερ και τις ρωσικές αρχές για να πολεμήσουν στην Ουκρανία.
ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Στη Βουλγαρία, η Βουλγαρική Επιτροπή του Ελσίνκι δημοσίευσε το πρώτο εθνικόΕγχειρίδιο Αυτοβοήθειας των Κρατουμένων για τις Δικαστικές Διαφορές. Παραμένουμε στη Βουλγαρία όπου τα διοικητικά δικαστήρια εξακολουθούν να επιδικάζουν πολύ χαμηλές αποζημιώσεις για την απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση φυλακισμένων που κρατούνται σε κακές συνθήκες.
Στην Πολωνία, ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απηύθυνε έκκληση για την πραγματοποίηση αλλαγών στις διαδικασίες υποβολής καταγγελίας εντός των φυλακών, καθώς το σημερινό σύστημα δεν διασφαλίζει τη διεξοδική και αποτελεσματική έρευνα των καταγγελιών στο πλαίσιο των τροποποιήσεων που ψηφίστηκαν το 2022.
Στην Πορτογαλία, ένα εφετείο έκρινε ότι όταν οι κρατούμενοι που εκτίουν ποινή κατ’ οίκον κράτησης δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους και η ποινή τους ενδέχεται να αντικατασταθεί από περιοριστική της ελευθερίας ποινή, το αρμόδιο δικαστήριο πρέπει να τους παραχωρήσει ακρόαση επί ποινή ακυρότητας και να αιτιολογήσει δεόντως την απόφασή του.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΨΗΦΟΥ
Στη Βουλγαρία, δεκάδες κρατούμενοι στους οποίους απαγορεύτηκε η ψήφος στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Απριλίου του 2023 προσέφυγαν στο ΕΔΔΑ.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με γνωμοδότηση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, η επιπρόσθετη ποινή της στέρησης του δικαιώματος ψήφου που επιβαλλόταν σε ορισμένους κρατούμενους προτού τεθεί σε ισχύ ο νέος Ποινικός Κώδικας παύει να υφίσταται. Ως εκ τούτου, επιτράπηκε στους κρατούμενους να συμμετάσχουν στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2023 στην Ελλάδα.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Στο Βέλγιο, ένα εφετείο αποφάνθηκε ότι ο σωματικός έλεγχος με αφαίρεση ρούχων και γονυκλισία που επιβλήθηκε στους κατηγορούμενους για τις βομβιστικές επιθέσεις στις Βρυξέλλες το 2016 πριν από τη μεταγωγή τους στο δικαστήριο προκειμένου να παρευρεθούν στη δίκη στερούνταν νομικής θεμελίωσης και διέταξε τις βελγικές αρχές να θέσουν τέλος σε αυτή την πρακτική.
Στην Ουγγαρία, η κυβέρνηση δημοσίευσε σχέδιο νόμου αναφορικά την τροποποίηση του νόμου για τις φυλακές. Το σχέδιο νόμου προτείνει την εισαγωγή ενός προγράμματος αξιολόγησης των κρατουμένων, η συμπεριφορά των οποίων σε συνδυασμό με έναν μηχανισμό απονομής ή αφαίρεσης βαθμών, θα προσδιορίζει την κατάταξή τους στις διάφορες κατηγορίες του καθεστώτος κράτησης.
Στην Ισπανία, η Διοίκηση των Φυλακών της Καταλονίας και αρκετές ενώσεις σωφρονιστικών υπαλλήλων υπέγραψαν ένα σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της ασφάλειας στις καταλανικές φυλακές, το οποίο επικρίθηκε ευρέως από τοπικές ΜΚΟ. Στην Ισπανία και πάλι, η κυβέρνηση της Καταλονίας συνήψε σύμβαση με μια ιδιωτική εταιρεία παροχής υπηρεσιών ασφαλείας για την ανάπτυξη ενόςσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης βασισμένου στην αναγνώριση βιομετρικών στοιχείων για την πρόβλεψη περιστατικών σε μία από τις φυλακές της περιοχής.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι τροποποιήσεις στους κανονισμούς που διέπουν ζητήματα πειθαρχίας στις φυλακές και στα αναμορφωτήρια δίνουν στον δικαστή την εξουσία να αξιολογεί εάν μια υπόθεση έχει παραπεμφθεί δεόντως στο δικαστήριο και, εάν όχι, να παραπέμπει και πάλι την υπόθεση στον διοικητή της φυλακής.
ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΠΟΙΝΩΝ
Στη Ρωσία, το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο παρείχε οδηγίες σχετικά με τον επανυπολογισμό ποινών φυλάκισης κρατουμένων που εστάλησαν εκ παραδρομής σε σωφρονιστικό κατάστημα με αυστηρότερο καθεστώς. Στη Ρωσία και πάλι, οι τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα αύξησαν το όριο ηλικίας πάνω από το οποίο δεν είναι δυνατή η επιβολή ποινής καταναγκαστικών έργων. Η αλλαγή αυτή αντικατοπτρίζει τα σχέδια της Ρωσικής Σωφρονιστικής Υπηρεσίας (FSIN) και του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την ενεργή συμμετοχή των κρατουμένων στην εκτέλεση των κρατικών και ιδιωτικών εμπορικών συμβάσεων της FSIN.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα Δικαστήριο (High Court) αποφάνθηκε ότι είναι παράνομοι οι κανονισμοί του συμβουλίου που εξετάζει την υπό όρους αποφυλάκιση κρατουμένων, οι οποίοι δεν επιτρέπουν σε σωφρονιστικούς υπαλλήλους, επιτηρητές και ψυχολόγους να υποβάλουν την άποψη ή τη σύστασή τους σχετικά με το εάν ένας κρατούμενος πρέπει να αποφυλακιστεί ή να μετακινηθεί σε σωφρονιστικό κατάστημα ανοικτού τύπου. Παραμένουμε στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου το Ανώτατο Δικαστήριο (Supreme Court) εξέδωσε οδηγίες σχετικά με το κατάλληλο πλαίσιο για την αξιολόγηση κινδύνου που πρέπει να διεξάγει το συμβούλιο που εξετάζει την υπό όρους αποφυλάκιση κρατουμένων αναφορικά με κρατούμενους που εκτίουν αυστηρά καθορισμένες ποινές και πώς το εν λόγω συμβούλιο μπορεί να χρησιμοποιήσει αναπόδεικτους ισχυρισμούς που αφορούν έναν κρατούμενο.
ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΕΣ
Στην Ισπανία, η Διοίκηση Φυλακών στη Χώρα των Βάσκων υιοθέτησε ένα νέο πρωτόκολλο για την πρόληψη των αυτοκτονιών στις φυλακές. Μεταξύ άλλων μέτρων, το πρωτόκολλο ενισχύει τον ρόλο των αποκαλούμενων «υποστηρικτικών συγκρατουμένων» οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με το έργο της παροχής συνδρομής και συντροφιάς σε κρατούμενους με τάσεις αυτοκτονίας και οι οποίοι θα λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση και αμοιβή για αυτή την εργασία.
ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΚΑΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ
Στην Ουκρανία, τέθηκε σε εφαρμογή μια νέα διαδικασία αναγκαστικής σίτισης των κρατουμένων που αρνούνται την τροφή. Καθώς η διαδικασία χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες ελλείψεις, υποστηρίζεται ότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις των οδηγιών του ΕΔΔΑ και της CPT (Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων).
Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τα μέλη και τους συνεργάτες μας για την από κοινού σύνταξη του παρόντος συνοπτικού ενημερωτικού δελτίου!
Σε συνεργασία με το
Το παρόν συνοπτικό ενημερωτικό δελτίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ταμείο Robert Carr. Οι απόψεις και οι γνώμες που εκφράζονται ανήκουν αποκλειστικά στους συντάκτες και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή του Ταμείου Robert Carr. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και το Ταμείο Robert Carr δεν μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνες/-ο για αυτές.
