MAART-MEI 2024

GEZONDHEID

In Hongarije besliste een rechtbank dat de gevangenisdirectie bijstand moet verlenen aan visueel gehandicapte gedetineerden bij alle aspecten van hun leven, zelfs zonder concreet verzoek of klacht.

In Litouwen bieden wijzigingen de mogelijkheid aan gevangenen die zorg behoeven die niet kan worden geboden in de gevangenis om beroep te doen op gezondheidszorgdiensten in private gezondheidsinstellingen, terugbetaald door de openbare verzekering (bekijk de wijzigingen hier en hier).

In Moldavië heeft de regering een resolutie aangenomen ter goedkeuring van nieuwe minimum normen voor voeding in gevangenisinstellingen. De normen gaan de vorige normen vervangen die onvoldoende rekening hielden met de speciale behoeften van gevangenen gebaseerd op leeftijd, geslacht, gezondheidstoestand en fysieke activiteit, enz.

In Polen heeft de Minister voor Justitie een speciale vertegenwoordiger aangesteld om de hervorming van de gezondheidszorg in gevangenissen voor te bereiden. Aan het hervormingsproces nemen ook het Ministerie van Volksgezondheid, het Ministerie van Familie, Arbeid en Sociaal Beleid en de Commissaris voor de Rechten van de Mens deel.

In Portugal heeft een interministeriële werkgroep over gezondheid in instellingen voor vrijheidsberoving haar rapport voorgesteld waarbij ze de verantwoordelijkheid voor gezondheidszorg in gevangenissen overhevelt van het Ministerie van Justitie naar het Ministerie van Volksgezondheid.

In Roemenië legt een nieuwe wet de vorming van speciale eenheden voor de behandeling van verslavingen aan psychoactieve stoffen op in vier detentiecentra voor minderjarigen en jonge volwassenen.

Lees meer

INSTRUMENTEN VAN BEPERKING

In Duitsland heeft het Federaal Grondwettelijk Hof een klacht van een gevangene die erover klaagde dat hij uit de gevangenis werd begeleid met geboeide polsen en enkels onontvankelijk verklaard. In dit besluit heeft de rechtbank een hoge drempel gesteld voor de ontvankelijkheid van dergelijke verzoeken. De rechtbank heeft ook de aard van expertiserapporten op dit vlak verduidelijkt door te stellen dat geboeid begeleid verlof een eerste stap kan zijn vooraleer minder beperkend gevangenisverlof kan worden verleend.

Lees meer

MATERIËLE DETENTIEOMSTANDIGHEDEN

In België, nadat de overbevolking een nieuwe piek bereikte, heeft de gevangenisdirectie verschillende maatregelen aangekondigd om dit te bestrijden (verlengd gevangenisverlof, gedwongen terugkeer van gevangenen zonder verblijfsvergunningen, capaciteitsverhoging van gevangenissen, specifieke maatregelen voor gevangenen tijdens voorlopige hechtenis). Het onafhankelijke toezichthoudende orgaan van het land heeft deze maatregelen bekritiseerd als zijnde onvoldoende om het probleem aan te pakken.

In Frankrijk, zijn de gevangenisomstandigheden ernstig aangetast tijdens een drie dagen durende staking georganiseerd door vakbonden van de gevangenisdirectie nadat een gewapende aanval had plaatsgevonden op een gevangeniskonvooi om een gevangene te bevrijden, waarbij twee gevangenisbewaarders zijn vermoord. De overeenkomst die werd bereikt tussen de vakbonden en de regering om de staking te beëindigen voorziet in maatregelen die het toezicht verhogen op gevangenen die worden bestempeld als zijnde ‘gevaarlijk’ en op het beperken van hun uitzetting uit de gevangenis voor juridische of medische redenen.

In Moldavië, na uitgifte van een rapport gepubliceerd door de NGO Promo-LEX Vereniging dat aan het licht bracht dat de autoriteiten de capaciteit van de Chișinău gevangenis hadden overschat, heeft de gevangenisdirectie een werkgroep opgericht teneinde de methodologie voor het berekenen van de capaciteit van gevangenissen te wijzigen.

In Polen, heeft het Gevangeniswezen informatie gegeven over recente stappen die zijn genomen om cellen voor meer dan 10 gevangenen te elimineren en om cellen uit te rusten met  volledig afgescheiden sanitaire ruimtes in cellen met meerdere gevangenen.

Lees meer

NGO/NHRI

In België heeft het Federale Parlement een wet aangenomen die een Nationaal Preventief Mechanisme in het leven roept, 19 jaar na het Optionele Protocol bij de Conventie tegen Marteling en andere Wrede, Inhumane of Degraderende Behandeling of Straf (OPCAT) was ondertekend door de regering.

Nog in België, hebben onafhankelijke instellingen voor de rechten van de mens er in een gezamenlijk rapport op gewezen dat een aantal ernstige problemen inzake de eerbiediging van de rechtsstaat nog niet zijn aangepakt in het land. De aanbevelingen omvatten onder andere het aanporren van de regering om de doeltreffendheid te garanderen van het recht van gevangenen om klachten in te dienen, en om te verzekeren dat overtreders met geestelijke gezondheidsproblemen worden overgebracht van de gevangenis naar gewone zorginstellingen.

In Georgië heeft het Parlement een wet aangenomen op ‘Transparantie op Externe Invloed’ die mogelijk het werk van burgerlijke maatschappelijke organisaties die betrokken zijn bij de verdediging van de rechten van gevangenen in gevaar brengt door hun actieradius te beperken en de confidentialiteit van hun communicatie met gevangenen te ondermijnen.

In Portugal heeft het Nationaal Preventief Mechanisme aangekondigd dat het systematisch korte samenvattende rapporten gaat publiceren over haar recente bezoeken aan instellingen van vrijheidsberoving.

Lees meer

STRAFRECHT

In Italië heeft het Grondwettelijk Hof gesteld dat het opleggen van huisarrest als vervangmiddel voor gevangenisdetentie in overeenstemming is met de Grondwet, de objectieven van het strafrechtelijk systeem ten goede komt terwijl de intensiteit van vrijheidsberoving wordt aangepast aan de individuele omstandigheden van een geval, en de werking van het Italiaanse rechtssysteem kan verbeteren.

In Litouwen is een hervorming van het Strafrecht aangenomen die erop gericht is om de evenredigheid van straffen te verbeteren. Volgens het Ministerie van Justitie moet deze vervorming het aantal vrijheidsstraffen van bepaalde duur, de gemiddelde strafduur en het aantal gevangenen in het land verminderen.

In Spanje heeft het Parlement een amnestiewet aangenomen met als doel de tenuitvoerlegging van straffen en juridische procedures voor mensen die deelnamen aan het Catalaanse onafhankelijkheidsproces te staken.

Lees meer

GEVANGENISSEN IN OORLOGSTIJD

In Rusland, gaat de aanwerving van gevangenen uit strafkolonies naar de Russische strijdkrachten door, met een nooit geziene daling van de gevangenispopulatie als gevolg. Nieuwe rapporten laten uitschijnen dat dit uitgebreid is naar vrouwelijke kolonies. Om de juridische prikkel te verhogen voor gevangenen die het leger vervoegen hebben de autoriteiten ook wijzigingen aan het strafrecht aangebracht waardoor gevangenen die het leger hebben vervoegd voorwaardelijk kunnen worden vrijgelaten (met uitzondering van gevangenen die veroordeeld zijn voor specifieke misdrijven), opnieuw een blanco strafblad kunnen krijgen en waardoor militaire personeelsleden die misdrijven hebben begaan tijdens hun dienst kunnen worden vrijgesteld van strafrechtelijke aansprakelijkheid.

In Oekraïne biedt een nieuwe wet aan gevangenen die voldoen aan de criteria voor militaire dienst de mogelijkheid om voorwaardelijke vervroegde invrijheidsstelling te bekomen om het leger te vervoegen tijdens mobilisatie of staat van beleg. Het proces omvat een medisch fitheidsexamen en goedkeuring van een rechtbank. Gevangenen die zijn veroordeeld voor ernstige misdrijven hebben deze mogelijkheid niet.

Lees meer

PRIVÉ- EN GEZINSLEVEN

In Bulgarije hebben rechtbanken tegenstrijdige besluiten genomen over de kwestie of het geld dat gevangenen ontvangen van hun familieleden voor persoonlijke behoeften nu wel of niet in beslag kan worden genomen om hun door de rechtbank opgelegde schulden af te lossen (lees de besluiten hier en hier).

In Duitsland heeft een rechtbank geoordeeld dat, hoewel een gevangene niet het recht heeft of aanwezig te zijn tijdens een doorzoeking van zijn gevangeniscel door gevangenisautoriteiten, hij kan verzoeken om aanwezig te zijn en zijn verzoek moet worden onderzocht door de gevangenisdirectie.

Nog in Duitsland heeft een rechtbank geoordeeld dat de gevangenis brieven uiterlijk op de dag dat ze aankomen in de gevangenis moet bezorgen aan de gevangenen. Vertragingen bij het bezorgen van brieven kan alleen worden gerechtvaardigd voor uitzonderlijke redenen.

In Hongarije bevestigen vele rapporten een positieve verandering in bezoekregelingen, met plafond-hoge scheidingswanden die worden vervangen door 50 cm hoge scheidingswanden tijdens groepsbezoeken, en waarbij meer familiebezoeken worden toegekend.

In Italië heeft het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat wanneer beperkingen op telefoongesprekken worden opgelegd aan gevangenen die zijn veroordeeld voor maffia-gerelateerde misdrijven, de gevangenisdirectie het reële risico dat de gevangene vormt in beschouwing moet nemen (in het bijzonder of ze nog steeds connecties hebben met de criminele organisatie waartoe ze behoorden), en indien ze kinderen hebben de rechten van deze kinderen om stabiele affectieve relaties te hebben met hun familieleden.

In Rusland hebben wijzigingen in de Wet op de voorlopige hechtenis de toekenning voor familiebezoek in centra voor voorlopige hechtenis verhoogd voor vrouwen die samen met hun minderjarige kinderen worden vastgehouden en voor mannen die alleenstaande ouder zijn.

In Spanje heeft het Grondwettelijk Hof geoordeeld dat rechtbanken die weigeren om gevangenen toe te laten bezoek te ontvangen van hun minderjarige kinderen moeten voldoen aan hogere normen voor rechtvaardiging en dat ze het belang van het kind moeten respecteren.

Lees meer

PROCEDURELE RECHTEN

In België heeft een strafrechtbank geoordeeld dat door een gedetineerde niet uit de gevangenis te halen zodat hij zijn proces kan bijwonen, de Belgische Staat een ernstige overtreding van het recht op zelfverdediging had begaan.

In Bulgarije hebben bestuurlijke rechtbanken normen vastgesteld ter compensatie van inhumane en vernederende detentieomstandigheden waarvan gevangenen het slachtoffer zijn. De voorgestelde aanpak wordt bekritiseerd als simplistisch aangezien het geen rekening houdt met het type en de ernst van de overtreding.

In Italië heeft het Hooggerechtshof van Cassatie de mogelijkheid die rechters hebben bij het onderzoeken van klachten ingediend via binnenlandse preventieve rechtsmiddelen om de gevangenisdirectie op te dragen specifieke maatregelen te treffen om het probleem te verhelpen, in te dijken. Dergelijke maatregelen kunnen alleen worden opgedragen wanneer er een ernstige inbreuk op een fundamenteel recht wordt gepleegd (in tegenstelling tot een beperking van de daadwerkelijke uitoefening van rechten in gevangenissen).

In Polen heeft Orde van Advocaten de autoriteiten opgeroepen om het Uitvoerend Strafrecht aan te passen zodat het recht van gevangenen om te klagen en om hun advocaten te contacteren wordt gegarandeerd. De petitie roept ook op om de procedure voor uitstel van een strafuitvoering, het detentieregime van levenslang veroordeelde gevangenen, en de principes inzake het gebruik van elektronische apparaten door gevangenen in hun cel te hervormen.

Lees meer

REGIME

In Oostenrijk heeft de Rekenkamer rapporten gepubliceerd die het gebrek aan werk- en opleidingsmogelijkheden aangeboden aan gevangenen in het licht stellen. Het rapport bekritiseert ook hoge gevangenisbezettingen en het gebrek aan personeel wat ook een negatieve invloed heeft op de resocialisatie van gevangenen.

In Litouwen is de lijst met redenen voor het overbrengen van een gevangene van een open gevangenis naar een halfopen gevangenis uitgebreid met het verzuim om de gevangene te laten terugkeren naar de plaats van detentie op het voorgeschreven tijdstip zonder een geldige reden (bekijk de amendementen hier en hier).

In Polen worden vier piloot penitentiaire faciliteiten gebouwd die bestaan uit een leefruimte voor gevangenen in het halfopen regime, een overgangshuis voor gevangenen die hun herintegratie voorbereiden, en productiehallen die werkgelegenheden bieden aan gevangenen. De faciliteiten worden opgetrokken in overeenstemming met het ‘principe van normaliteit’ dat ervan uitgaat dat vrijheidsberoving een straf op zich is en dat het gevangenisleven analoog moet zijn aan het maatschappelijk leven.

Lees meer

STRAFAANPASSING

In de Tsjechische Republiek heeft het Grondwettelijk Hof vastgesteld dat een gewone rechtbank had verzuimd de procedurele waarborgen te respecteren door een verzoek voor strafopschorting omwille van medische redenen af te wijzen gebaseerd op garanties die werden gegeven door de gevangenisdirectie zonder de medische rapporten te onderzoeken die vermeldden dat de gezondheidstoestand van de aanvrager het niet toeliet om nog langer te worden gedetineerd.

In Litouwen hebben wijzigingen aan de Reclasseringswet uitgebreide macht toegekend aan de Litouwse Reclasseringsdienst om de verplichtingen opgelegd aan proefpersonen aan te passen. De wijzigingen bepalen ook striktere voorwaarden voor de Litouwse Reclasseringsdienst om bij de rechtbank een verzoek tot intrekking van de proeftijd in te dienen.

In Portugal heeft een hof van beroep herbevestigd dat een voorlopige vrijlating niet mag worden verward met het einde van een gevangenisstraf, door te stellen dat het een cruciale rol speelt bij het voorbereiden van de herintegratie van de gevangene in de maatschappij en dat het een normale fase in de uitvoering van een gevangenisstraf is.

In Rusland maken wijzigingen aan het Wetboek van Strafvordering besluiten om gevangenen vrij te laten om medische redenen onmiddellijk uitvoerbaar.

Lees meer

TECHNOLOGIE

In Hongarije heeft het Parlement gegevensbeschermingswetten en aanverwante juridische voorzieningen gewijzigd zodat technologische innovaties in een ‘slimme gevangenis’ die gepland staat om eind september 2024 te openen, worden toegestaan. Deze wetten werden gewijzigd nadat de Hongaarse Nationale Autoriteit voor Gegevensbescherming en Vrijheid van Informatie problemen op het vlak van privacy bij het uitgebreide gebruik van nieuwe technologieën in gevangenissen naar voren had gebracht.

Lees meer

MARTELING & MISHANDELING

In Hongarije staan zeven gevangenispersoneelsleden die worden beschuldigd van het brutaal in elkaar slaan van een handgeboeide gedetineerde voor de militaire rechtbank.

Lees meer

OVERDRACHT

In Duitsland heeft een rechtbank bevolen dat een gevangene die was overgebracht van een gevangenis naar een andere gevangenis moet worden teruggebracht naar de oorspronkelijke gevangenis, omdat de gevangenisdirectie, die haar discretionaire bevoegdheid in aangelegenheden van overdracht niet had uitgeoefend, had verzuimd om een overtuigend argument aan te dragen als verklaring waarom de gevangene werd overgebracht.

Lees meer

STEMRECHTEN

In België, in aanloop naar de talrijke verkiezingen in 2024, heeft het onafhankelijke orgaan dat toezicht houdt op gevangenissen een advies gepubliceerd waarin het maatregelen aanbeveelt om meer gevangenen te laten deelnemen aan de verkiezingen.

Lees meer

VROUWEN

In Polen heeft de Commissaris voor de Rechten van de Mens, bij het opmerken van de recente stijging van het aantal vrouwen in gevangenissen, de Directeur van de Gevangenisdienst opgeroepen om internationale normen voor vrouwen in gevangenissen op te nemen (Bangkok Principes, SPT- end CPT-normen) in het trainingsprogramma van de Gevangenisdienst.

In Spanje werd een van de drie vrouwengevangenissen van het land gesloten en werden de daarin verblijvende gevangenen overgebracht naar een specifieke module binnen de plaatselijke mannengevangenis. De sluiting van deze vrouwengevangenis zal het gebrek aan faciliteiten voor vrouwelijke gevangenen verder verhogen aangezien ze hun straffen zullen moeten uitzitten in een mannelijke omgeving die niet is aangepast aan hun specifieke noden.

Lees meer

WERK

In Rusland is gevangeniswerk een groeiende bron van inkomsten voor het staatsbudget.

Lees meer