SEPTEMBER-NOVEMBER 2023

CONTACT MET DE BUITENWERELD

In Duitsland heeft de gevangenisadministratie de telefonische communicatie van gevangenen met een gevangenenvakbond van gevangenen verboden omdat het telefoonnummer van de organisatie toebehoort aan een journalist, argumenterende dat de betrokken gevangenen de organisatie per e-mail kunnen contacteren.

In Litouwen heeft de Prison Service een proefproject opgezet in de gevangenis van Vilnius waarbij gevangenen onder verscherpt toezicht alleen gescande versies krijgen van brieven gericht aan hen, om de toegang van gevangenen tot drugs en psychotrope stoffen te beperken.

In Portugal heeft de regering een openbare aanbesteding uitgeschreven voor de installatie van vaste telefoons in gevangeniscellen zodat gevangenen op eigen kosten vooraf geautoriseerde nummers kunnen bellen voor een door de gevangenisadministratie vastgestelde duur. Deze maatregel die erop gericht is om het contact van gevangenen met de buitenwereld te vergemakkelijken, geldt niet voor gevangenen in de speciale veiligheidsgevangenis van het land.

DETENTIEOMSTANDIGHEDEN

In Bulgarije laten recente uitspraken van administratieve rechtbanken uiteenlopende benaderingen zien van problemen in cellen die besmet zijn met ongedierte en gevangenen die worden gebeten door bedswanten.

De Hongaarse Regering heeft een nieuw actierapport verdeeld aan het Comité van de Ministers van de Europese Raad waarin het stelt dat het de structurele problemen rond detentieomstandigheden, gesteld door het Europese Hof van Mensenrechten, heeft aangepakt en stelt dat de belangrijkste zaken op dit gebied zijn afgerond.

DISCIPLINE

In Bulgarije consolideren recente uitspraken van administratieve rechtbanken een jurisprudentie die gevangenen de juridische toetsing ontzegt van bevelen waarbij andere disciplinaire straffen dan eenzame opsluiting worden opgelegd.

GEZONDHEID

In de Tsjechische Republiek bevestigt een resolutie van het Grondwettelijk Hof dat niet-rokende gevangenen afzonderlijk moeten worden opgesloten ter bescherming van hun gezondheid.

In Polen heeft de Commissaris voor Mensenrechten het probleem aan de kaak gesteld van verplegend personeel dat beslist of gevangenen geschikt zijn om te worden vervoerd, wat een inbreuk is op de interne gevangenisvoorschriften die bepalen dat dit de verantwoordelijkheid van een dokter is.
Nog in Polen hebben het Ministerie voor Gezondheid en de Centrale Gevangenisadministratie een contract ondertekend voor de invoering van een behandeling van chronische hepatitis C in gevangenissen.

In Spanje hebben de Gemeenschap voor Wettelijke Psychiatrie en de Gemeenschap voor Gevangenisgezondheid een witboek uitgebracht over “Gezondheidszorg voor Mensen met Ernstige Mentale Afwijkingen in Spaanse Detentiecentra” met als doel besluitvormers, de wetenschappelijke gemeenschap en het brede publiek informatie te geven over de verwezenlijkingen en uitdagingen met betrekking tot de behandeling van gevangenen met mentale gezondheidsafwijkingen. Het rapport is bijzonder kritisch over de twee psychiatrische gevangenisziekenhuizen en de manier waarop ze functioneren.

LGBTQIA+

In Duitsland heeft de Berlijnse deelstaatregering cijfers verstrekt over transgender, intersex en non-binaire gevangenen. Volgens de cijfers worden ca. 0,1% van de 4200 gevangenen in de deelstaat opgesloten in gevangenissen die niet overeenkomen met hun biologische seksuele geaardheid die hen is toegekend bij de geboorte.

LEVENSLANGE OPSLUITING

In Polen heeft de Helsinki Stichting voor Mensenrechten een amicus curiae ingediend in de zaak van een vrouw die is veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf met de mogelijkheid van vervroegde vrijlating na 50 jaar. De opinie benadrukt dat een dergelijke straf de gevangene feitelijk een realistische kans op vrijlating ontneemt.

NHRI/NPM

In België heeft de Centrale Raad van Toezicht op Gevangenissen haar jaarrapport voor 2022 gepubliceerd. Het rapport legt de focus op overvolle gevangenissen, een probleem dat al jaren aanhoudt in België, en uit kritiek op recent ingevoerde maatregelen die het risico op een verergerend fenomeen inhouden (meer opsluiting, uitbreiding van de gevangeniscapaciteit).

In Duitsland onderzoektde Ombudsman van Noordrijn-Westfalen (Strafvollzugsbeauftragter), nadat deze een daling van het aantal klachten van gevangenen heeft vastgesteld, de mogelijkheid dat gevangenispersoneel gevangenen onder druk zet die een klacht willen indienen.

In Polen heeft het Nationale Preventie Mechanisme haar jaarrapport voor 2022 gepubliceerd. Naast aanhoudende problemen (gaande van marteling en mishandeling tot het disproportioneel gebruik van dwangmaatregelen) bekritiseert het rapport recente aanpassingen die de toegang van gevangenen tot telefoongesprekken beperken en het gebruik van veiligheidsmaatregelen verhoogt in gevangenissen zonder behoorlijke motivering.

OVERBEVOLKING

In België zal een  hervorming die niet langer toestaat dat ab initio aanpassingen van gevangenisstraffen tussen zes maanden en twee jaar worden doorgevoerd de toch al hoge overbevolking in gevangenissen waarschijnlijk nog verder verergeren.

In Frankrijk heeft het Nationale Preventie Mechanisme een opinie uitgevaardigd over overbevolking in gevangenissen, dat al jaren aan de gang is in het land, en dringt er bij de autoriteiten op aan een bindend mechanisme in te voeren om de gevangenispopulatie te reguleren. Het Hof van Auditoren heeft een rapport over dezelfde kwestie gepubliceerd, waarin ze een kritische analyse maakt van de oorzaken van overbevolking in gevangenissen en van de maatregelen die tot op heden zijn genomen om dit aan te pakken.

GEVANGENEN IN OORLOGSTIJD

In Frankrijk heeft het Hof van Cassatie een uitleveringsverzoek uitgevaardigd door de Oekraïense regering afgewezen vanwege de wijzigingen die door de staat van beleg zijn aangebracht in het juridische kader van voorlopige hechtenis, waardoor verdachten kunnen worden vastgehouden zonder een rechterlijke beslissing, evenals de opschorting van een onderzoek en de verlenging van de hechtenis bij besluit van de openbare aanklager als de omstandigheden van de oorlog dit vereist.

In Rusland zijn wijzigingen aangenomen in het Besluit over militaire registratie om de rekrutering van gevangenen in het leger te legaliseren.
Nog in Rusland geeft een gelekt wetsontwerp over de organisatie van bataljons van gevangenen die oorlog voeren in Oekraïne details over de geschiedenis en werking van deze bataljons.

PRIVÉ EN GEZINSLEVEN

In het Verenigd Koninkrijk geeft een recente uitspraak van het Hooggerechtshof een duidelijk beeld van welke criteria gevangenen moeten vervullen bij aanvragen voor in vitro fertilisatie en helpt bij het identificeren van het soort problemen dat aanvragers moeten aanpakken en overwinnen.

REGIME

In Hongarije heeft een nieuwe wet een beloning-straf systeem ingevoerd dat de detentieregimes van gevangenen zal bepalen.

In Litouwen zou een brede hervorming van het gevangenisrecht die wordt overwogen, de overbrenging van een gevangene mogelijk maken die wordt vastgehouden in een inrichting van open regime naar een inrichting van halfopen regime als deze niet terugkeert naar de detentielocatie binnen de voorgeschreven tijdslimiet zonder gerechtvaardigde reden. De hervorming zou gevangenen die straffen uitzitten voor misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden de mogelijkheid ontnemen voor voorwaardelijke vrijlating en zou de wijze waarop gevangenen bezoldigingen krijgen van hun werkgevers wijzigen.
Nog in Litouwen heeft het Ministerie van Justitie haar project geamendeerd om een reclasseringsdienst en een tussenhuis te openen in het district Kaunas na protesten van de lokale bevolking.

STRAFAANPASSING

In België is een tweede transitiehuis geopend. Deze kleine inrichtingen (voor ca. 15 gevangenen) zijn bedoeld voor gevangenen die lange straffen uitzitten en die bijna aan het einde van hun straf zitten, met als doel hun herintegratie in de gemeenschap te vergemakkelijken. Ze zijn bekritiseerd vanwege hun juridische status wat een impact heeft op de rechten van gedetineerden, alsmede het feit dat ze worden uitgebaat door een particulier bedrijf.

In het Verenigd Koninkrijk heeft de Staatssecretaris van Justitie nieuwe richtlijnen aangenomen voor de overbrenging van gevangenen die straffen van onbepaalde duur uitzitten naar open omstandigheden. De nieuwe richtlijnen hebben het vage criterium weggenomen dat een dergelijke overbrenging het “openbaar vertrouwen in het strafrechtsysteem” niet zou ondermijnen maar de Staatssecretaris ruime discretionaire bevoegdheid verleent om een overbrenging te weigeren.

SPECIALE CATEGORIEËN VAN GEVANGENEN

In België heeft  het Grondwettelijk met retroactief effect een wettelijke bepaling nietig verklaard waarbij opgesloten gevangenen zonder verblijfsvergunningen geen gebruik kunnen maken van de mogelijkheid tot vervroegde vrijlating in geval van overbevolking.

In Polen heeft de Commissaris voor Mensenrechten de gevangenisadministratie gevraagd trainingen te organiseren voor gevangenisofficieren over de gepaste behandeling van gevangenen die behoren tot etnische minderheden. Deze actie is het gevolg van rapporten dat Roma gevangenen werden blootgesteld aan ongepaste houdingen gebaseerd op etniciteit, zowel van gevangenispersoneel als van andere gevangenen.

MARTELING EN MISHANDELING

In Polen heeft de Commissaris voor Mensenrechten de aandacht gevestigd op een onregelmatige praktijk van gevangenisdirecteuren die weigeren om in te gaan op aanvragen van gevangenen om camerabeelden veilig te stellen, op grond van het feit dat dergelijke aanvragen alleen kunnen worden ingediend door bevoegde instellingen (politie, openbare aanklager, rechtbanken).

WERK

In Spanje heeft het Opperste Gerechtshof geoordeeld dat in geval van onrechtmatige beëindiging van een contract van een gevangene, de gevangene het recht heeft op herplaatsing. De financiële compensatie moet equivalent zijn aan het bedrag van de bezoldiging die hij/zij niet heeft ontvangen als gevolg van de beëindiging van het contract.

Bijzondere dank aan onze leden en partners voor het gezamenlijk opstellen van deze samenvatting!